Gminne Centrum Kultury w Dobrzycy Biuletyn Informacji Publicznej

USTAWA z dnia 27 czerwca 1997 r.

o bibliotekach

Rozdział 1 Przepisy ogólne

Art. 1.

Ustawa określa ogólne zasady działania bibliotek.

Art. 2.

W zakresie nie uregulowanym ustawą do bibliotek stosuje się odpowiednio przepisy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej.

Art. 3.

1. Biblioteki i ich zbiory stanowią dobro narodowe oraz służą zachowaniu dzie­dzictwa narodowego. Biblioteki organizują i zapewniają dostęp do zasobów do­robku nauki i kultury polskiej oraz światowej.
2. Prawo korzystania z bibliotek ma charakter powszechny, na zasadach określo­nych w ustawie.

Art. 4.

1. Do podstawowych zadań bibliotek należy:

1)  gromadzenie, opracowywanie, przechowywanie i ochrona materiałów biblio­tecznych,

2)   obsługa użytkowników, przede wszystkim udostępnianie zbiorów oraz pro­wadzenie działalności informacyjnej, zwłaszcza informowanie o zbiorach własnych, innych bibliotek, muzeów i ośrodków informacji naukowej, a także współdziałanie z archiwami w tym zakresie.

1. Do zadań bibliotek może ponadto należeć prowadzenie działalności bibliogra­ficznej, dokumentacyjnej, naukowo-badawczej, wydawniczej, edukacyjnej, po­pularyzatorskiej i instrukcyjno-metodycznej.

Art. 5.

Materiałami bibliotecznymi są w szczególności dokumenty zawierające utrwalony wyraz myśli ludzkiej, przeznaczone do rozpowszechniania, niezależnie od nośnika fizycznego i sposobu zapisu treści, a zwłaszcza: dokumenty graficzne (piśmiennicze, kartograficzne, ikonograficzne i muzyczne), dźwiękowe, wizualne, audiowizualne i elektroniczne.

Art. 6.

1. Zbiory bibliotek mające wyjątkową wartość i znaczenie dla dziedzictwa narodo­wego stanowią, w całości lub części, narodowy zasób biblioteczny.
2. Narodowy zasób biblioteczny podlega szczególnej ochronie.
3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w poro­zumieniu z właściwymi ministrami, ustali, w drodze rozporządzenia, wykaz bi­bliotek, których zbiory tworzą narodowy zasób biblioteczny, określi organizację tego zasobu oraz zasady i zakres jego szczególnej ochrony.

Rozdział 2 Krajowa Rada Biblioteczna

Art. 7.

1. Krajowa Rada Biblioteczna, zwana dalej „Radą”, działa przy ministrze właści­wym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
2. Do zadań Rady należy w szczególności:

1)  opiniowanie aktów prawnych dotyczących bibliotek,

2)  koordynowanie ogólnokrajowych przedsięwzięć bibliotecznych,

3)   stymulowanie rozwoju najważniejszych kierunków polskiego bibliotekarstwa,

4)   opiniowanie działań i inicjatyw istotnych dla rozwoju bibliotek,

5)          okresowa ocena działalności bibliotek i skuteczności polityki bibliotecznej
3. W skład Rady powoływani są: dyrektor Biblioteki Narodowej, dyrektor Biblioteki Jagiellońskiej, czterej przedstawiciele bibliotek publicznych wskazani przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, czterej przedstawiciele bibliotek szkolnych, pedagogicznych i naukowych wskazani przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, dwaj przedstawiciele środowisk naukowych wskazani przez  ministra właściwego do spraw nauki oraz trzej przedstawiciele środowisk bibliotekarskich i twórczych.

1. Członków Rady powołuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dzie­dzictwa narodowego na okres pięciu lat.
2. Rada ze swojego grona wybiera przewodniczącego Rady.
3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego może odwołać  członka Rady przed upływem okresu, o którym mowa w ust. 4, jeżeli nie uczestniczy on w pracach Rady.

7. Organizację i tryb działania Rady określa regulamin, nadawany przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w drodze roz­porządzenia.

Rozdział 3 Organizacja bibliotek

Art. 8.

1. Biblioteki są organizowane i prowadzone przez podmioty zwane dalej „organi­zatorami”.
2. Organizatorami bibliotek są:

1)  ministrowie i kierownicy urzędów centralnych,

2)  jednostki samorządu terytorialnego.

1. Organizatorami bibliotek mogą być także:

1)  osoby fizyczne,

2)   osoby prawne,

3)  jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.

Art. 9.

1. Organizator zapewnia warunki działalności i rozwoju biblioteki, odpowiadające jej zadaniom.
2. Organizator ma obowiązek zapewnić w szczególności:

1)  lokal,

2)   środki na:

a)  wyposażenie,

b)    prowadzenie działalności bibliotecznej, zwłaszcza zakup materiałów bibliotecznych,

c)   doskonalenie zawodowe pracowników.

Art. 10.

Biblioteka może stanowić samodzielną jednostkę organizacyjną albo wchodzić w skład innej jednostki.

Art. 11.

Biblioteka stanowiąca samodzielną jednostkę organizacyjną działa na podstawie aktu o utworzeniu biblioteki oraz statutu nadanego przez organizatora.

Akt o utworzeniu biblioteki określa:

1)  nazwę, siedzibę, teren i zakres działania biblioteki,

2)   źródła finansowania.

1. Statut określa w szczególności:
   1) cele i zadania biblioteki,

2)   organy biblioteki i jej organizację, w tym zakres działania i lokalizację filii oraz oddziałów,

3)   nazwę jednostki sprawującej nadzór merytoryczny nad działalnością bibliote­ki – w odniesieniu do biblioteki wchodzącej w skład ogólnokrajowej sieci bi­bliotecznej,

4)   sposób gospodarowania środkami finansowymi biblioteki.

4.Właściwi ministrowie mogą ustalić, w drodze rozporządzenia, ramowe statuty dla bibliotek, których organizatorem jest jednostka organizacyjna nadzorowana przez tych ministrów.

Art. 12.

Zadania, organizację oraz szczegółowy zakres działania biblioteki wchodzącej w skład innej jednostki organizacyjnej określa regulamin nadany przez kierownika tej jednostki.

Art. 13.

1. Organizator może dokonać połączenia, podziału lub likwidacji biblioteki.
2. Organizator obowiązany jest na 3 miesiące przed dniem wydania aktu o połącze­niu lub podziale biblioteki podać do publicznej wiadomości informację o swoim zamiarze wraz z uzasadnieniem. Obowiązek ten dotyczy również zmiany statutu biblioteki w części dotyczącej zakresu działania i lokalizacji filii oraz oddzia­łów.
3. Organizator obowiązany jest na 6 miesięcy przed dniem wydania aktu o likwida­cji biblioteki podać do publicznej wiadomości informację o swoim zamiarze wraz z uzasadnieniem.
4. Połączenie, podział lub likwidacja biblioteki wchodzącej w skład ogólnokrajo­wej sieci bibliotecznej następuje po zasięgnięciu przez organizatora opinii jed­nostki sprawującej nadzór merytoryczny nad działalnością biblioteki. Przepis ten stosuje się odpowiednio do filii bibliotecznych.
5. Przepisów ust. 2-4 nie stosuje się do bibliotek wchodzących w skład innej jed­nostki organizacyjnej.
6. Przepisów ust. 1-4 nie stosuje się do bibliotek szkolnych i pedagogicznych.
7. Biblioteki publiczne nie mogą być łączone z innymi instytucjami oraz z bibliote­kami szkolnymi i pedagogicznymi.

Art. 14.

1. Usługi bibliotek, których organizatorami są podmioty określone w art. 8 ust. 2, są ogólnie dostępne i bezpłatne, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Opłaty mogą być pobierane:

1)   za usługi informacyjne, bibliograficzne, reprograficzne oraz wypożyczenia międzybiblioteczne,

2)   za wypożyczenia materiałów audiowizualnych,

3)  w formie kaucji za wypożyczone materiały biblioteczne,

4)   za niezwrócenie w terminie wypożyczonych materiałów bibliotecznych,

5) za uszkodzenie, zniszczenie lub niezwrócenie materiałów bibliotecznych.

1. Wysokość opłat, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 2, nie może przekraczać kosz­tów wykonania usługi.
2. Zasady i warunki korzystania z biblioteki określa regulamin nadany przez jej dyrektora (kierownika).

Art. 15.

Przy bibliotece może działać rada biblioteczna lub inny organ o charakterze dorad­czym i opiniodawczym, na zasadach określonych w statucie.

Rozdział 4 Biblioteka Narodowa

Art. 16.

1. Biblioteka Narodowa jest centralną biblioteką państwa.

1. Biblioteka Narodowa posiada osobowość prawną.
2. Nadzór nad Biblioteką Narodową sprawuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
3. Szczegółowy zakres działania Biblioteki Narodowej i jej organów określa statut nadany przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa naro­dowego.

Art. 17.

1. Do zadań Biblioteki Narodowej należy prowadzenie działalności bibliotecznej, bibliograficznej, naukowej, informacyjnej, konserwatorskiej, poradniczej, wy­dawniczej, wystawienniczej i usługowej, a w szczególności:

1)    gromadzenie, opracowywanie, udostępnianie i wieczyste archiwizowanie materiałów bibliotecznych powstałych w Polsce oraz za granicą a dotyczących Polski,

2)   opracowywanie i wydawanie bibliografii narodowej,

3)    prowadzenie badań z zakresu bibliotekoznawstwa, nauki o książce i po­krewnych dziedzin wiedzy,

4)   doskonalenie merytorycznej działalności bibliotek w kraju i pomoc bibliote­kom polskim za granicą,

5)   prowadzenie ośrodków znormalizowanych numerów wydawnictw zwartych i wydawnictw ciągłych.

1. Biblioteka Narodowa prowadzi działalność metodyczną i unifikacyjną w zakre­sie bibliotekarstwa, bibliografii, zastosowań nowoczesnych technologii biblio­tecznych oraz konserwacji materiałów bibliotecznych.
2. Przy Bibliotece Narodowej działa, na zasadach określonych w jej statucie, Rada Naukowa, której członków powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, na wniosek dyrektora Biblioteki Na­rodowej

Rozdział 5 Biblioteki publiczne

Art. 18.

1. Biblioteki publiczne służą zaspokajaniu potrzeb oświatowych, kulturalnych i informacyjnych ogółu społeczeństwa oraz uczestniczą w upowszechnianiu wie­dzy i kultury.
2. Bibliotekami publicznymi są, zorganizowane w formie instytucji kultury, Bi­blioteka Narodowa oraz
   biblioteki jednostek samorządu terytorialnego.

Art. 19.

1. Biblioteki publiczne są organizowane w sposób zapewniający mieszkańcom do­godny dostęp do materiałów bibliotecznych i informacji.
2. Gmina organizuje i prowadzi co najmniej jedną gminną bibliotekę publiczną, wraz z odpowiednią liczbą filii i oddziałów oraz punktów bibliotecznych.
3. Powiat organizuje i prowadzi co najmniej jedną powiatową bibliotekę publiczną. Zadania powiatowej biblioteki publicznej może wykonywać, na podstawie poro­zumienia, wojewódzka lub gminna biblioteka publiczna działająca i mająca swoją siedzibę na obszarze powiatu.
4. Samorząd województwa organizuje i prowadzi co najmniej jedną wojewódzką bibliotekę publiczną.
5. Biblioteki samorządowe mogą zawierać, za zgodą organizatora, porozumienia z innymi bibliotekami i instytucjami w sprawie wspólnego prowadzenia obsługi bibliotecznej określonych obszarów i środowisk.

Art. 20.

1. Do zadań wojewódzkiej biblioteki publicznej należy:

1)  gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie materiałów bibliotecznych służących obsłudze potrzeb informacyjnych, edukacyjnych i samokształ­ceniowych, zwłaszcza dotyczących wiedzy o własnym regionie oraz doku­mentujących jego dorobek kulturalny, naukowy i gospodarczy,

2)  pełnienie funkcji ośrodka informacji biblioteczno-bibliograficznego, orga­nizowanie obiegu wypożyczeń międzybibliotecznych, opracowywanie i pu­blikowanie bibliografii regionalnych, a także innych materiałów informa­cyjnych o charakterze regionalnym,

3)  badanie stanu i stopnia zaspokajania potrzeb użytkowników, analizowanie stanu, organizacji i rozmieszczenia bibliotek oraz formułowanie i przedsta­wianie organizatorom propozycji zmian w tym zakresie,

4)  udzielanie bibliotekom pomocy instrukcyjno-metodycznej i szkoleniowej,

5)  sprawowanie nadzoru merytorycznego w zakresie realizacji przez powiato­we i gminne biblioteki publiczne zadań określonych w art. 27 ust. 5.

1. Biblioteka publiczna, której organizatorem jest powiat lub miasto na prawach powiatu, działająca w mieście będącym siedzibą samorządu województwa, może wykonywać zadania, o których mowa w ust. 1, na postawie porozumienia zarzą­du województwa z organem wykonawczym powiatu lub miasta na prawach po­wiatu. Porozumienie w szczególności określa wielkość środków finansowych, które wnoszą strony porozumienia, niezbędnych do prowadzenia działalności przez bibliotekę.

Art. 20a.

1. Powiatowa biblioteka publiczna, realizuje odpowiednio zadania określone w art. 20 w ust. 1 w pkt 1, 2, 4 i 5 oraz współdziała z wojewódzką biblioteką pu­bliczną.

1. Biblioteka publiczna, której organizatorem jest gmina, działająca w mieście bę­dącym siedzibą samorządu powiatowego, może wykonywać zadania, o których mowa w ust. 1, na podstawie porozumienia zarządu powiatu z wójtem (burmi­strzem, prezydentem miasta). Porozumienie powinno zawierać ustalenia okre­ślone w art. 20 ust. 2.

Rozdział 6 Biblioteki naukowe

Art. 21.

1. Biblioteki naukowe:

1)   służą potrzebom nauki i kształcenia, zapewniając dostęp do materiałów bi­bliotecznych i zasobów informacyjnych niezbędnych do prowadzenia prac naukowo-badawczych oraz zawierających wyniki badań naukowych,

2)    prowadzą działalność naukowo-badawczą w zakresie bibliotekoznawstwa i dziedzin pokrewnych, a także w zakresie obsługiwanych przez nie dziedzin nauki.

1. Do bibliotek naukowych należą:

1) Biblioteka Narodowa,

2)  biblioteki, których organizatorami są szkoły wyższe,

3)  biblioteki, których organizatorem jest Polska Akademia Nauk,

4)  biblioteki, których organizatorami są jednostki badawczo-rozwojowe,

5)  inne biblioteki.

1. Wykaz bibliotek naukowych prowadzi Biblioteka Narodowa.
2. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określi, w drodze rozporządzenia, zasady i tryb zaliczania bibliotek, o których mowa w ust. 2 pkt 5, do bibliotek naukowych oraz ustali ich wykaz.

Rozdział 7 Biblioteki szkolne i pedagogiczne

Art. 22.

1. Biblioteki szkolne oraz biblioteki innych placówek systemu oświaty służą reali­zacji programów nauczania i wychowania, edukacji kulturalnej i informacyjnej dzieci i młodzieży oraz kształceniu i doskonaleniu nauczycieli. W tym celu w każdej szkole publicznej jest prowadzona biblioteka szkolna.

1. Biblioteki pedagogiczne prowadzą działalność służącą potrzebom oświaty i wy­chowania, w tym kształcenia i doskonalenia kadry pedagogicznej.
2. Zasady organizowania i działalności bibliotek szkolnych i pedagogicznych okre­ślają odrębne przepisy.

Rozdział 8 Biblioteki fachowe i zakładowe

Art. 23.

Zakłady pracy mogą prowadzić biblioteki fachowe i zakładowe.

Art. 24.

1. Biblioteki fachowe wspierają realizację zadań zakładów pracy oraz służą potrze­bom doskonalenia zawodowego pracowników.

1. Biblioteki zakładowe służą zaspokajaniu potrzeb oświatowych i kulturalnych pracowników zakładów pracy i ich rodzin.

Rozdział 9 Obsługa specjalnych grup użytkowników

Art. 25.

Centralna Biblioteka Niewidomych zapewnia obsługę biblioteczną niewidomych oraz koordynuje działalność pokrewnych bibliotek i instytucji.

Art. 26.

1. W celu zapewnienia obsługi bibliotecznej specjalnych grup użytkowników pro­wadzone są biblioteki w zakładach opieki zdrowotnej, w domach pomocy spo­łecznej, w zakładach karnych, poprawczych i schroniskach dla nieletnich, a tak­że w jednostkach organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej i Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji.
2. Właściwi ministrowie, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, określą, w drodze rozporządzenia, zasady organizacji obsługi bibliotecznej, o której mowa w ust. 1, oraz zasady współ­działania bibliotek publicznych w wykonywaniu tej obsługi.

Rozdział 10 Ogólnokrajowa sieć biblioteczna

Art. 27.

1. W celu prowadzenia jednolitej działalności bibliotecznej i informacyjnej, umoż­liwiającej korzystanie z materiałów bibliotecznych i innych źródeł informacji, tworzy się ogólnokrajową sieć biblioteczną, zwaną dalej „siecią biblioteczną”.
2. W skład sieci bibliotecznej wchodzą biblioteki publiczne.
   1. Biblioteki inne niż określone w ust. 2 mogą być włączone do sieci bibliotecznej, a wniosek właściwego organizatora, decyzją ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, który w uzgodnieniu z organizatorem wskazuje jednostkę sprawującą nadzór merytoryczny w zakre­sie realizacji zadań określonych w ust. 5. Decyzja o włączeniu do sieci biblio­tecznej może podlegać uchyleniu w razie naruszenia przez bibliotekę obowiąz­ków wynikających z przynależności do sieci bibliotecznej.
   2. Ewidencję bibliotek wchodzących w skład sieci bibliotecznej prowadzi Bibliote­ka Narodowa.
   3. Biblioteki wchodzące w skład sieci bibliotecznej obowiązane są do współdziała­nia w zakresie:

1)  gromadzenia, opracowywania, przechowywania i udostępniania zbiorów,

2)   sporządzania i rozpowszechniania informacji bibliograficznych i dokumenta­cyjnych,

3)   działalności naukowo-badawczej oraz dokształcania i doskonalenia zawodo­wego pracowników bibliotek,

4)  wymiany oraz przekazywania materiałów bibliotecznych i informacji.

Art. 28.

Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, porozumie­niu z właściwymi ministrami, w drodze rozporządzenia, ustala dla sieci bibliotecznej zasady:

1)  gromadzenia, opracowywania, przechowywania i ochrony, w tym konserwa­cji, materiałów bibliotecznych,

2)   specjalizacji zbiorów materiałów bibliotecznych i ustalania zadań w tym za­kresie dla bibliotek naukowych gromadzących materiały biblioteczne, doty­czące określonej dziedziny wiedzy,

3)  wymiany materiałów bibliotecznych,

4)   ewidencji materiałów bibliotecznych,

5)  wypożyczeń międzybibliotecznych,

6)   prowadzenia katalogów centralnych,

7)  koordynacji działalności bibliograficznej,

8)  uczestnictwa w systemach informacji,

9)      kształcenia i doskonalenia zawodowego pracowników bibliotek, 10) współpracy bibliotek w zakresie określonym w pkt 1-9.

Rozdział 11 Pracownicy bibliotek

Art. 29.

1. Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach bibliotekarskich powinni posiadać kwalifikacje bibliotekarskie. Tworzą oni grupę zawodową bibliotekarzy.
2. Do pracowników, o których mowa w ust. 1, należą: